Ambitie
In Borger-Odoorn moet iedereen een veilig, gezond en stabiel leven kunnen opbouwen. Daarom zetten wij ons in voor bestaanszekerheid en het voorkomen van armoede. We streven naar gelijke kansen voor iedereen, of je nu jong bent of oud, ziek of gezond. We werken aan een samenleving waarin mensen zich welkom voelen, elkaar kunnen ontmoeten en op tijd hulp krijgen als dat nodig is. Zorg en ondersteuning organiseren we zoveel mogelijk dichtbij huis. We geloven in het voorkomen van problemen en helpen inwoners om zoveel mogelijk zelf regie te houden over hun leven.
Demografische en maatschappelijke ontwikkelingen
De samenleving verandert snel, en dat heeft ook directe gevolgen voor het sociaal domein. De vergrijzing leidt tot een groeiende vraag naar zorg, ondersteuning en passende woonvoorzieningen, terwijl de mantelzorg onder druk staat. Tegelijkertijd kampen we met een krappe arbeidsmarkt en dat bemoeilijkt de uitvoering van beleid en zorgverlening. Door aanhoudende inflatie en economische onzekerheid neemt de vraag naar inkomensondersteuning, schuldhulpverlening en armoedebeleid toe. Ook bestaat er bij jongeren een groeiende behoefte aan mentale en sociale ondersteuning.
De val van het kabinet Schoof zorgt daarnaast voor extra onzekerheid: belangrijke hervormingen in onder andere de Wmo, jeugdzorg en asiel lopen vertraging op. Ondertussen leven er nog altijd inwoners in bestaansonzekerheid. Landelijke sturing en aanvullende middelen blijven uit, terwijl de gemeenten kampen met stijgende kosten in het sociaal domein en knelpunten in de (preventie-)financiering. Ondanks dat 2026 een beleidsarm jaar is, blijft het noodzakelijk om lopende ambities af te ronden en bestaand beleid voort te zetten. Juist in deze onzekere context en met name omdat een aantal thema's jaarlijks incidenteel gefinancierd wordt zoals Backpack, de Kansencoaches en het financieel team.
Bestaanszekerheid en kansengelijkheid
Bestaanszekerheid en kansengelijkheid lopen als een rode draad door het sociaal domein. Het is de paraplu waaronder thema’s als armoede, gezondheid, onderwijs, ontwikkeling, werk en wonen samenkomen. Het beleidsplan ‘Samen werken aan bestaanszekerheid’ is hierin belangrijk. In 2026 ligt de focus op het verder verankeren van deze visie. Dit doen we onder andere door voort te bouwen op het bestaande netwerk rondom bestaanszekerheid en extra te investeren in inzet van Backpack en Kansencoaches. Deze inzet richten we met nadruk op het veengebied, waar de kansengelijkheid meer onder druk staat.
Maatschappelijke ondersteuning
De vergrijzing leidt tot een groeiende vraag naar zorg, ondersteuning en passende woonvoorzieningen, terwijl ook de mantelzorg onder druk staat. Door aanhoudende inflatie en krapte op de arbeidsmarkt nemen de kosten voor de Wmo verder toe.
De grootste kostenpost binnen de Wmo is huishoudelijke hulp (56 %). Sinds 2025 werken we in de Wmo met nieuwe contracten op basis van daadwerkelijk geleverde ondersteuning. In 2026 is dit nieuwe financieringsmodel voor het eerst een volledig kalenderjaar van kracht. Hiermee voorkomen we onnodige kosten, terwijl inwoners de hulp blijven krijgen die zij nodig hebben.
De voorgenomen afschaffing van het Wmo-abonnementstarief is door het Rijk vooralsnog uitgesteld tot 1 januari 2027. Door de val van het kabinet is het onzeker of dit doorgaat. Wij zullen ons hard blijven maken voor compensaties bij uitstel of versnelde invoering van deze maatregel. Omdat we bij invoering verwachten dat dit een positief effect heeft op de gemeentelijke financiën.
Jeugd en onderwijs
We streven naar gelijke kansen voor álle kinderen in Borger-Odoorn. Dit geven we vorm in de Lokale Educatieve Jeugd Agenda (LEJA) 2025–2029. Dit is de beleidsmatige agenda van kinderopvang, onderwijs, bibliotheek, welzijn, zorg en gemeente. LEJA is een instrument om te komen tot gezamenlijke afspraken over (de uitvoering van) het onderwijs- en jeugdbeleid. Het is een samenwerking met alle partners rondom het kind en de jongere met één gedeeld doel. LEJA geeft richting aan hoe we willen inzetten op integrale en preventieve ondersteuning van kinderen en jongeren. We bouwen voort op de afgelopen jaren, met als blijvende basis de visie ‘It takes a village to raise a child’ en het voortzetten van succesvolle initiatieven zoals de kansencoaches in het primair en voortgezet onderwijs.
De komende jaren blijven we ons inzetten voor de uitvoering en verdere ontwikkeling van de Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario Kind en Gezinsbescherming. Het vormen van de nieuwe Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulpregio Drenthe en de opdracht sterke lokale teams vanuit de Hervormingsagenda Jeugd vragen onze inzet. Daarnaast zijn we gestart met de pilot ‘Opvoedondersteuning’ en zetten we in op vroegsignalering en preventie.
Preventie
Een structurele en betrouwbare financiering voor preventieve inzet is van groot belang om lange termijn doelen te kunnen stellen én behalen. De incidentele en onzekere financiering rondom het Gezond Actief Leven Akkoord (GALA), de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC) en School en omgeving (Backpack) maakt het moeilijk om hierop te sturen. We hebben een brede blik op preventie. Buurtsportcoaches en cultuurcoaches spelen hierin een belangrijke rol. Maar ook de buitenruimte en onze (sport)accommodaties zijn onmisbare randvoorwaarden voor een gezonde omgeving die uitnodigt tot sporten, bewegen, cultuur en bovenal tot ontmoeting. De buurtkamers ontwikkelen zich ook tot een belangrijke plek in de directe leefomgeving van onze inwoners. Dichtbij, laagdrempelig en met verschillende disciplines. Er is ruimte voor een praatje en er is direct ondersteuning mogelijk. Het behoud hiervan is van groot belang.
Vanuit het Gezond Actief Leven Akkoord zetten we, naast de reguliere inzet, extra buurtsportcoaches in. Eén specifiek voor jongeren vanaf 12 jaar. Gericht op het stimuleren van sport en bewegen als middel tegen middelengebruik en eenzaamheid. En één specifiek voor senioren met de focus op gezond en fit ouder worden. Volwassenen en senioren in onze gemeente bewegen minder dan gemiddeld in Drenthe. Daarom benutten we de openbare ruimte middels de uitvoeringsagenda BIOR en begeleiden we via ketenaanpakken als overgewicht, valpreventie en welzijn op recept, inwoners naar passend (beweeg)aanbod.
Gezondheid
Het RIVM stelt dat het goed gaat met de gezondheid van Nederlanders. Maar, kijkend naar 2050 is het niet vanzelfsprekend dat het goed blijft gaan. In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) van 2024 staan vijf overkoepelende opgaven die urgent zijn en nu om actie vragen. Daar stemmen we ons lokale gezondheidsbeleid op af.
De gezondheid van onze inwoners staat op een aantal thema’s nog meer onder druk dan in andere gebieden in Nederland. Zo stijgt het aantal ouderen hier sneller dan in de rest van het land en zijn er in onze gemeente al jaren meer volwassenen met (ernstig) overgewicht. De ketenaanpakken die vanuit Gezond Actief Leven Akkoord (GALA) zijn opgestart, vragen om implementatie in regulier beleid voor een duurzame aanpak.
Cultuur
In 2025 heeft de gemeente Borger-Odoorn de cultuurnota ‘Cultuur is Meedoen’ vastgesteld. Een van de belangrijkste acties die hieruit voortvloeit is het opstellen van een podiumplan. Dit plan richt zich op het versterken van de podiumfunctie binnen de gemeente, zowel op het veen als op het zand. Het doel is om inwoners en organisaties uit te dagen om samen een lokaal podium vorm te geven. De gemeente biedt in het bijzonder steun aan organisaties die eerder gebruikmaakten van snijvlaksubsidies, en aan lokale culturele initiatieven die in het huidige jaar een subsidieaanvraag indienen.
Participatiewet en wet inburgering
De begeleiding binnen de Participatiewet wordt intensiever en complexer. Hoewel het aantal huishoudens met een uitkering licht daalt, blijven nieuwe uitkeringsgerechtigden langer in de bijstand en hebben zij vaker een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Dit vraagt om meer inzet op begeleiding en leidt tot oplopende uitkeringskosten. Daarnaast wordt er in Drenthe gewerkt aan een versteviging van de infrastructuur. Dit gaan we terugzien bij de sociale werkvoorzieningsbedrijven en door het opzetten van Werkcentrum Drenthe: een loket voor inwoners en werkgevers met vragen over werk en opleiding. Het doel is een goede ondersteuning en begeleiding van onze inwoners.
In 2026 treedt de wetswijziging ‘Participatiewet in balans’ in werking, met daarin ruim twintig maatregelen om de wet beter te laten aansluiten op wat mensen aankunnen en nodig hebben. Het doel is om de balans tussen rechten en plichten te herstellen. Daarnaast gaat per 1 januari 2026 de wet ‘Van school naar duurzaam werk’ in. Deze wet moet jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt beter ondersteunen bij de overstap van onderwijs naar werk. Jongeren tot 27 jaar uit het mbo, vso, pro en de groep vroegtijdig schoolverlaters krijgen daarbij begeleiding van scholen, gemeente en doorstroompunten, die verplicht samenwerken.
Asiel en migratie
In 2026 staat Borger-Odoorn voor grote uitdagingen rond de opvang en huisvesting van statushouders en Oekraïense ontheemden. Door de krapte op de woningmarkt stagneert de doorstroom, waardoor opvanglocaties vol raken en gezocht wordt naar alternatieve oplossingen zoals flexwoningen, B&B’s en groepsaccommodaties. De kosten voor opvang en huisvestiging nemen toe, terwijl de rijksbijdragen hiervoor structureel tekortschieten. Recente verlagingen van vergoeding (normbedrag) voor Oekraïners vergroten de druk nog verder. Dit leidt tot een financiële en organisatorische belasting voor onze gemeente, terwijl mogelijke wijzigingen in landelijke beleidskaders voor meer onzekerheid zorgen.